Studium Generale UU Podcast

De Duiders | Over de eeuwige spanning tussen Rusland en het Westen

Historicus dr. Laurien Crump (UU) duidt de Russische dreiging aan de Oekraïense grens. Wat staat er op het spel?

De afgelopen maanden liep de spanning tussen Rusland en Europa snel op. De oorzaak: een enorme Russische troepenmacht heeft zich verzameld bij de Oekraïense grens. Is Poetin van plan Oekraïne binnen te vallen? Het conflict tussen Rusland en het Westen volgt al jaren een vast patroon van stoere taal en sancties. Wat staat een normalisering van de relatie in de weg? Welke wederzijdse belangen spelen er? En waarom is Oekraïne zo’n splijtzwam?

Wat vertellen de verhalen die jíj over jezelf vertelt?

Verhalen zijn niet voorbehouden aan sprookjesboeken, romans, reclames of spannende tv-series. Ook jij bent een verhalenverteller. Welke verhalen vertellen we aan vrienden, familie of collega’s over ons zelf en hoe verandert dat gedurende de levensweg? Literatuurwetenschapper Megan Milota (UMC Utrecht) onderzoekt welke invloed ingrijpende gebeurtenissen hebben, zoals ziek zijn. Gaan we dan andere verhalen vertellen? Wat kunnen artsen daar van leren?

Hoe word je de beste versie van jezelf (in moeilijke tijden)?

Jongvolwassenen boffen maar. De hele wereld ligt voor ze open. Toch? Volgens ontwikkelingspsycholoog Odilia Laceulle (Universiteit Utrecht) is het niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Voor en rondom je 25ste levensjaar vinden er ingrijpende gebeurtenissen plaats. Een studie wordt afgerond, een partner gevonden. Misschien komen er zelfs kinderen. In deze fase krijgen mensen heel wat spanning te verduren. Helemaal in tijden van een pandemie, en diverse andere crises. Hoe beïnvloeden die omstandigheden je persoonlijkheid en zelfontplooiing?

Hoe Nederland een narcostaat werd

Sinds het begin van de Marengo-strafzaak en de daarmee in verband gebrachte liquidaties, staat de Nederlandse drugscriminaliteit weer vol in de aandacht. Waarom is Nederland zo'n belangrijk land in de internationale drugshandel? Welke rol speelt de Rotterdamse haven? En hoe komt het dat de Nederlandse politie zo weinig grip lijkt te hebben op drugscriminaliteit? Criminoloog dr. Damian Zaitch (Universiteit Utrecht) sprak veel van de hoofdrolspelers in de onderwereld en laat zien wat zich buiten ons zicht afspeelt.

Is overbevolking een probleem?

Je hoort het steeds vaker. Overbevolking zou de onderliggende oorzaak van veel milieuproblemen zijn. Willen we die problemen oplossen, dan zouden we iets aan de wereldwijde bevolkingsgroei moeten doen. Volgens politiek wetenschapper Esther Turnhout (Universiteit Twente), schiet deze beredenering ernstig tekort. Is er eigenlijk wel een relatie tussen bevolkingsaantallen en verlies aan biodiversiteit? Over een taboe dat eigenlijk geen taboe is.

Waarom we de natuur onder onze voeten moeten koesteren

Wist je dat twee derde van alle wilde plantensoorten van Nederland ín de stad groeit? Stoepplantjes, we hebben er eigenlijk geen aandacht voor. We lopen ze straal voorbij en zien ze als onkruid. Maar ze zijn hartstikke nuttig. Zo koelen ze de stad, zorgen ze dat het water sneller wegloopt als het hard regent, vangen ze fijnstof, én zijn ze ontzettend belangrijk voor insecten en dieren. Mooie bijvangst: een groene omgeving is ook nog eens goed voor je brein. Een interview met bioloog Nienke Beets (Universiteit Leiden).

Hoe zit het met het slavernijverleden van Utrecht?

De meeste Utrechters zullen hun stad waarschijnlijk niet associëren met de koloniale geschiedenis, laat staan een slavernijverleden. Al laat een wijk als Lombok zien dat er wel degelijk aanleiding voor is. Cultuurhistoricus drs. Nancy Jouwe legt uit dat die straatnamen slechts een tipje van de sluier oplichten. Zij deed onderzoek naar de sporen van slavernij en het koloniale verleden in de domstad. Wist je dat als je die sporen volgt je ook uitkomt bij panden van de universiteit? En dat er veel Utrechtse bedrijven en inwoners investeerden in plantages en suikerhandel overzee? Wie hebben hiervan geprofiteerd? En wat kunnen we met de kennis over deze donkere geschiedenis in de huidige tijd?

Hoe intiem kan technologie zijn?

Een kus, streling of arm om je heen. Voor sommige mensen leidde de coronacrisis tot een gebrek aan intimiteit. Neuropsycholoog prof. Wijnand IJsselsteijn (Eindhoven University of Technology) onderzoekt hoe en of kunstmatige aanraking, door bijvoorbeeld robots, fysiek contact kan vervangen. Vervult technologie straks onze behoefte aan intimiteit?

Why we should all be optimists

Climate change, systemic inequality and conflicts: many of us believe things are bad and will even get worse. But according to philosopher dr. Hanno Sauer (UU) there is reason enough to be optimistic: there is moral progress in the world, and we’re likely to see more of it in the future. Should we be more optimistic?

Is een juridische interventie de enige oplossing voor een duurzame wereld?

Het tegengaan van klimaatverandering vraagt om impopulaire maatregelen, en die blijken lastig te bereiken via de democratische weg. Naar de rechter gaan kan een middel zijn om dwarsliggers aan te pakken. Zo won Urgenda in 2019 de klimaatzaak tegen de Nederlandse staat en is Shell door Milieudefensie voor de rechter gedaagd om een groener beleid af te dwingen.

Jurist en schrijver Laura Burgers (UvA) neemt deze ontwikkeling onder de loep. Wat betekenen deze rechtszaken? Gaan we toe naar een rechtssysteem waarin planten en dieren uiteindelijk ook een stem krijgen? En breken we hiermee daadwerkelijk de weerstand tegen een duurzame transitie?