Studium Generale UU Podcast

Hoe kan slaap je leven veranderen?

Wie goed uitgerust is kan meer aan, is optimistischer en actiever. Een goede nachtrust is dus belangrijk. Maar wat als je wakker wordt gehouden door werk, stress, lawaai of gezelligheid? Welke impact heeft structureel slaaptekort op je leven? En hoe kun je je slaappatroon aanpassen? Slaapexpert Jeroen Dudink van het UMC Utrecht legde vorig jaar op het Betweter festival uit hoe je van je plafonddienst afkomt.

Waarom is het zo moeilijk om van je slechte gewoontes af te komen?

We willen gezonder eten, meer sporten en minder vliegen. Toch komt er van die voornemens vaak weinig terecht. Live vanuit het Betweter festival vertelt gedragswetenschapper Marieke Adriaanse van de Universiteit Utrecht waarom het zo moeilijk is om slechte gewoontes af te leren.

Is Darwins ’struggle for life’ aan vervanging toe?

Van ontbossing tot bijensterfte. De biodiversiteit neemt wereldwijd af. Volgens Darwin zal de diersoort die zich voldoende kan aanpassen aan de omstandigheden overleven. Toch heeft volgens bioloog dr. Edwin Pos, van de Universiteit Utrecht, een flinke portie pech net zo veel invloed op de overlevingskansen. In deze podcast vanuit het Betweter Festival vertelt hij wat we moeten doen om de biodiversiteit nog beter te begrijpen.

Waarom we het vrouwelijk orgasme nog steeds niet snappen

Seksonderzoekers William Masters en Virginia Johnson onderzochten in de jaren 50 voor het eerst vrijende stelletjes in het lab. Zo konden ze in kaart brengen wat er precies met ons lichaam gebeurt als we seks hebben. Aan de hand van fragmenten van de HBO-serie over hun werk - Masters of Sex - vertelt psycholoog prof. Ine Vanwesenbeeck (UU) over seksonderzoek toen en nu. Waarom bestaan er nog zo veel misverstanden over met name vrouwelijke seksualiteit? Bestaat het vaginale orgasme eigenlijk wel?

Waarom een grapje nooit alleen een grapje is

Van de parodieën van Lucky TV tot de kantinepraat van Voetbal Inside. Of een grap wel of niet kan, vindt cultuursocioloog prof. Giselinde Kuipers (TiU) niet zo interessant. Maar de mechanismen die erachter schuilgaan wél. Volgens Kuipers bestaat er niet zoiets als een onschuldig grapje, grappen leggen machtsrelaties bloot. Ze worden meestal ingezet om tegen de gevestigde orde aan te schoppen, maar net zo vaak om juist omlaag te trappen, bijvoorbeeld om een bepaalde minderheid belachelijk te maken. Wat is de macht van humor?

Ras: tussen feit en fictie

Biologisch gezien bestaan rassen niet. Uit het Human Genome Project dat het menselijke DNA ontcijferde, bleek dat alle mensen genetisch voor 99,9% overeenkomen. Toch werken raciale denkbeelden door in onze samenleving, óók in de wetenschap. Wetenschapsantropoloog prof. dr. Amade M’charek (UvA) onderzoekt hoe dat in z’n werk gaat en welke gevolgen het heeft. Bijvoorbeeld bij de forensische opsporingsdienst. Uit DNA materiaal kun je de waarschijnlijke geografische afkomst van iemand afleiden. Daar verbinden we al snel een kleur aan. Maar maak je dan niet een hele populatie verdacht?

De toegenomen individualisering zit tussen de oren

Het is een bekende strategie in de politiek: weemoedig terugkijken naar het Nederland van vroeger. Toen we onze buren nog kenden, op elkaars kinderen pasten en je bij de bakker met iedereen een praatje maakte. Kortom: toen individualisme nog niet bestond en de onderlinge verbondenheid groot was. Volgens econoom prof. dr. Paul de Beer (UvA) laten de cijfers iets anders zien. Hij vertelt waarom de toegenomen individualisering vooral tussen de oren zit.

Beslissen in de behandelkamer

Stel je voor: je hebt net te horen gekregen dat je een spierziekte hebt. Er is een behandeling mogelijk, maar die is fysiek en mentaal zwaar. Niet behandelen is ook een optie. Wat doe je dan? Het is een moeilijke keuze, dus van de arts verwacht je een duidelijk advies. Maar volgens Ellen Smets, hoogleraar medische communicatie (UvA), is dat vaak niet wat je krijgt. Hoe neem je als patiënt een goede beslissing als je gezondheid of zelfs je leven ervan afhangt?

Tocqueville en de crisis van de democratie

In een democratie krijg je niet altijd wat je wilt. De meerderheid beslist, óók als die heel klein is. En dat kan ingrijpende en pijnlijke gevolgen hebben. Denk aan het Brexit-referendum. Een meerderheid van slechts 51% procent besliste over het lot van miljoenen Britten. Hoogleraar Moderne Politieke Geschiedenis Annelien de Dijn (UU) bespreekt de pijnpunten van ons democratisch stelsel. Wat gebeurt er als de meerderheid geen oog meer heeft voor de belangen van de minderheid?

Waarom wetenschappers meer zouden moeten twijfelen

Wetenschappers moeten zich regelmatig verdedigen tegen twijfels van buitenaf. Wordt klimaatverandering door de mens veroorzaakt? Is genetisch gemodificeerd voedsel echt veilig? Ze zouden graag harde feiten tegenover deze twijfels zetten. Maar volgens sociaal wetenschapper dr. Jaap Bos (UU) is absolute zekerheid in de wetenschap niet haalbaar. Hij vertelt over de filosoof Ludwig Wittgenstein, voor wie zekerheid niet het eindpunt, maar juist het startpunt van twijfel is. Wat levert dat ons op?